De ABU maakt zich sterk voor een betere positie van internationale medewerkers op de arbeidsmarkt. De afgelopen twee jaar zijn er belangrijke stappen gezet, bijvoorbeeld op het gebied van voorlichting, samenwerking en veiligheid. Programmamanager arbeidsmigratie van de ABU Peter Loef maakt de balans op en kijkt vooruit. “We hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de aanbevelingen van de commissie-Roemer. Maar er blijven nog genoeg uitdagingen over.”
De afgelopen jaren is door de ABU-leden hard gewerkt aan goed werkgeverschap. Veel van de plannen richtten zich daarnaast op een harde aanpak van malafide uitzenders, meer controle en handhaving en betere huisvesting. Het zijn immers vooral de malafide uitzenders die verantwoordelijk zijn voor de soms schrijnende situaties van internationale medewerkers en daarmee de hele uitzendbranche bezoedelen. Loef: “De titel van het masterplan is ‘Van Goed naar Beter’. Dat dekt de lading. Veel gaat goed, maar het moet nog veel beter. ABU-leden nemen hun verantwoordelijkheid, maar we kunnen het niet alleen. Werkgevers, gemeenten, vakbonden, een nieuw kabinet: als we de misstanden in de uitzendbranche echt hard aan willen pakken, dan moeten we samen een vuist maken.”
FEC en meldpunt
Desondanks heeft de ABU een aantal mooie resultaten geboekt. Loef: “In de Fair Employment Code (FEC) – sinds 2021 onderdeel van ABU-lidmaatschap – is een nieuwe verplichting opgenomen. ABU-leden werken per 1 april 2023 met twee contracten: een arbeidscontract en een huurcontract. Dit was een van de aanbevelingen van Roemer en is per 1 juli ook wettelijk verplicht. We hebben de bijbehorende modelovereenkomsten in elf talen uitgebracht.” Hoewel de ABU achter deze scheiding van wonen en werken staat, zijn er ook zorgen. Loef: “Deze ‘ontkoppeling’ van contracten is een ding, maar er komt op het gebied van huisvesting van internationale medewerkers nog veel meer wetgeving aan. Daar maken wij ons ernstig zorgen over. Die wetgeving zal, zoals het er nu uitziet, het investeringsklimaat en de verhuurdersmarkt in negatieve zin ernstig gaan beïnvloeden. Dat merken we nu al; investeerders en verhuurders maken terugtrekkende bewegingen. En uiteindelijk zijn de internationale werknemers de dupe als er minder kwalitatieve woningen beschikbaar komen.”
Onderdeel van de FEC is een meldpunt, waar internationale medewerkers of vakbonden terechtkunnen met klachten over ABU-leden. Loef: “Dit meldpunt is verder geprofessionaliseerd en geautomatiseerd. Er is meer ruimte gecreëerd om klachten te analyseren, hoor en wederhoor te plegen en nazorg te leveren. We krijgen zo’n tweehonderd meldingen per jaar. Dat is veel, maar vaak blijkt het uiteindelijk te gaan om misverstanden, communicatieproblemen. Daar trekken we overigens wel lering uit. Ook komen er veel meldingen binnen die betrekking hebben op niet-leden.”
Fieldlab
Klinkende resultaten zijn er ook geboekt bij het Fieldlab Go West. In dit project, dat twee jaar duurde, werkte het Openbaar Ministerie samen met de ABU, de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA), de politie, FNV en Glastuinbouw Nederland. Doel was om misstanden sneller en effectiever aan te pakken. Niet alleen zijn tientallen internationale medewerkers uit benarde situaties gered, het project leverde ook waardevolle nieuwe samenwerkingen en positieve publiciteit op. Loef: “Als Fieldlab is dit project voorbij, maar als team gaan we verder. We houden ten minste twee actiedagen per jaar.” Er is meer. Loef: “Tijdens het Fieldlab werden internationale medewerkers die bij de handhavingsacties van de NLA uit huis moesten worden geplaatst, door ABU-uitzenders opgevangen en voorzien van vervangend werk en goede huisvesting. Dit ‘vangnet’ proberen we nu in een publiek-private samenwerking op te schalen. We willen dat alle internationale medewerkers, die dankzij handhavingsacties van gemeenten of de NLA werken dakloos dreigen te worden, geholpen worden. Een van de grootste uitdagingen waar we nu voor staan, is om dat vangnet operationeel te krijgen. De beschikbaarheid van huisvesting is daarvoor cruciaal. We zijn hierover in gesprek met diverse gemeenten.”
Veiligheid en voorlichting
Ook veiligheid is een punt van aandacht in het Masterplan. Binnenkort ondertekenen zes grote aannemers, de ABU, NBBU en Bouwend Nederland een convenant. Loef: “We willen de veiligheid op de bouwplaats vergroten. Uit onderzoek blijkt dat internationale medewerkers een verhoogd risico lopen, ondanks alle regels en keurmerken die van kracht zijn. Dat heeft ongetwijfeld met werkdruk en taalbarrières te maken, maar wij willen die zwakke plekken heel precies in kaart brengen en tegelijkertijd ook de best practices delen. Diverse ABU-leden hebben zich bereid verklaard hieraan een actieve bijdrage te leveren.”
Op het gebied van voorlichting zijn grote stappen gemaakt. Internationale medewerkers krijgen al informatie voordat ze naar Nederland komen. Er zijn voorlichtingsvideo’s in elf verschillende talen, met daarin aandacht voor werken via een uitzendbureau, loon, wat te doen bij ziekte, registratie en huisvesting. Contracten worden opgesteld in de taal van het land van herkomst. En vorig jaar lanceerde de ABU www.werkenalsuitzendkracht.nl: ook weer in diverse talen. Loef: “Hiermee stellen we internationale medewerkers in staat om beter te weten wat ze kunnen verwachten. Ook dit was een belangrijke aanbeveling van de commissie-Roemer.”
Gezondheid en welzijn arbeidsmigranten
Een apart hoofdstuk in het masterplan is gezondheid en welzijn. De toegang tot zorg van internationale medewerkers laat soms te wensen over (zie ook kader, red.) De ABU spant zich in om dit te verbeteren. Loef: “We krijgen regelmatig vragen van leden. Ze willen weten waar ze meer informatie kunnen krijgen over bijvoorbeeld psychische problematiek, verslaving of medicijngebruik en welke organisaties hen kunnen ondersteunen. Wij gaan een soort handleiding voor leden ontwikkelen. Daarbij zijn we, samen met de NBBU, een samenwerking gestart met Pharos. Dat is een landelijk expertisecentrum dat tot doel heeft de gezondheidsverschillen tussen verschillende groepen mensen terug te dringen. Ook spannen we ons in om met name de huisartsen- en tandartsenpraktijken toegankelijker te maken voor internationale medewerkers.”
Tegengeluid en lobby
Bovenstaande is slechts een ruwe greep uit de resultaten van de afgelopen periode. Het zijn mooie, tastbare resultaten, waarin met een scala aan partijen is en wordt samengewerkt. Loef: “Inderdaad, je kunt niet zeggen dat de plannen liggen te verstoffen onder in een lade. Om onszelf extra scherp te houden, hebben we een reflectiegroep samengesteld met daarin onder meer belangenbehartigers, een ministerie, wetenschappers en kennisinstellingen. In die groep leggen we verantwoording af over onze plannen, vragen we kritisch mee te kijken en denken en maken we dilemma’s bespreekbaar die we bij de uitvoering van de plannen ervaren. Maar tegelijkertijd blijven we ook in de lobby vol inzetten op een betere positie voor internationale medewerkers. Het is jammer dat arbeidsmigratie in de politiek vaak als sluitstuk van de arbeidsmarkt wordt gezien. Arbeidsmigratie is juist een volwaardig onderdeel van een volwassen arbeidsmarkt en een van de oplossingen voor de krapte. Die boodschap blijven wij luidkeels verkondigen.
Dit is een artikel uit het ABU Reflex magazine van september. Wil je het volledige magazine doorlezen? Dat kan hier!
ABU: van goed naar beter
Wil je graag meer weten over het Masterplan? Je leest het op de website van de ABU.
